Jólabókaflóð

In IJsland is het een eeuwenoude traditie om het kerstseizoen in te luiden met de Jólabókaflóð. De wat? Je spreekt het uit als Jol-a-bok-a-fleud. Het betekent “Christmas book flood”, ook wel Kerst (Jól) boek (bók) vloed/overstroming (Flóð). Ieder jaar in november wordt de Bókatíðindi gratis bij elk huishouden in IJsland bezorgd. Dit is de “Journal of Books”, een catalogus van elk nieuw gepubliceerd boek in IJsland dat jaar. Dit is ook het begin van de boekenvloed, wat het begin van de feestdagen inluidt in het land. Door de Jólabókaflóð-traditie zijn boeken bij uitstek het meest populaire kerstcadeau in het hele land.

Hoe is deze traditie begonnen?

Dat IJsland van oorsprong een eeuwenoude literaire geschiedenis heeft, zal zeker hebben bijgedragen aan het ontstaan van deze traditie. Er zijn vele runen gevonden in IJsland; dit zijn de eerste geschriften van Noordse culturen die naar IJsland verhuisden. Sommige runen die zijn gevonden dateren uit de 10e eeuw, maar in andere teksten wordt verwezen naar dezelfde runen, wat suggereert dat de eerste geschriften al bestonden tijdens de nederzetting van het land in de 9e eeuw. Dit gaat dus echt al enorm ver terug. In die tijd dachten de mensen ook dat de runen door de goden waren doorgegeven, waardoor het schrift en literatuur in de breedste zin van het woord een fundamenteel onderdeel van de IJslandse cultuur werd. In 2011 is Reykjavík zelfs uitgeroepen tot de UNESCO City of Literature (Stad van de Literatuur).

Deel twee van de oorsprong van de traditie ligt in de gevolgen die de Tweede Wereldoorlog had voor IJsland. Hoewel IJsland neutraal was gebleven tijdens de oorlog en de economische gevolgen voor het land daarom wel meevielen, gold dat niet voor de omringende landen. Het was niet best gesteld met de economie op dat moment en de meeste landen waren druk met de wederopbouw van hun economieën. Strikte valutabeperkingen zorgden voor een sterke limiet op de hoeveelheid geïmporteerde geschenkartikelen die de IJslanders konden aanschaffen voor hun dierbaren tijdens de feestdagen. De beperkingen op het importeren van papier waren soepeler dan op andere artikelen, waardoor boeken het favoriete kerstcadeau werden. En dat zijn ze na al die jaren nog steeds!

De traditie

In 1944 is de traditie gestart, toen de Bókatíðindi voor het eerst werd uitgegeven. Gezien de omstandigheden waren boeken dus het meest voor de hand liggende cadeau voor de feestdagen dat jaar. Nog altijd kopen de IJslanders boeken voor hun dierbaren als kerstcadeau. Rond de feestdagen zijn boeken overal en nergens te verkrijgen, elke winkel is ermee overspoeld. De Jólabókaflóð traditie houdt in dat de boeken op kerstavond (24 december) worden uitgepakt bij de kerstboom. De rest van de avond zitten de families gezellig met z’n allen bij het haardvuur met een grote mok chocolademelk. Ze lezen in hun nieuwe boek en lezen elkaar passages uit het boek voor.

Is dat niet een ontzettend harmonieus en romantisch plaatje? Nu hebben de meeste huishoudens in Nederland geen open haard, maar dat mag de pret niet drukken. De meeste huishoudens zullen wél een kerstboom hebben, en chocolademelk is ook veelvuldig voorhanden in de gemiddelde supermarkt. De traditie kan natuurlijk gewoon een Hollandse twist krijgen.

Geef elkaar een boek cadeau op kerstavond! Zo kan je dat doen:

1. Je kan ervoor kiezen dat één iemand binnen het gezin of de familie de boeken zal kopen. Bijvoorbeeld zijn of haar favoriete boeken van het afgelopen jaar. Dan worden deze boeken ingepakt, met een briefje erbij met steekwoorden erop waar het boek over gaat. De overige familieleden kiezen dan aan de hand van de omschrijving het boek waarvan ze denken dat het bij hen zal passen. Als ze het boek uitpakken en het al gelezen blijken te hebben, kan er uiteraard geruild worden.
2. Iedereen (of alle volwassenen) koopt één boek voor één ander, waarvan ze denken dat het bij diegene zal passen. Je kan dit eventueel verdelen door lootjes te trekken. Als degene onverhoopt het boek al heeft of al gelezen heeft, kan dit wederom geruild worden.
3. Je hoeft natuurlijk niet per se nieuwe boeken te kopen om mee te doen aan deze traditie. Je kunt ook afspreken binnen je familie, gezin of vriendengroep dat iedereen zijn of haar lievelingsboek van dat afgelopen jaar meeneemt, om te ruilen met het boek van iemand anders. Je mag je favoriete boek uiteraard ook terug vragen als de ruiler het uit heeft gelezen ;-)
4. Als je specifiek je kinderen wil inspireren om wat meer te lezen, is deze traditie natuurlijk ook een leuke om te introduceren binnen je gezin. Neem dan vooral eens een kijkje in de online bibliotheek van Lobbes. Hier vind je de leukste kinderboeken, voor alle leeftijden.

En zo is de Hollandse Jólabókaflóð-traditie geboren! Veel plezier en fijne feestdagen!